Trasa Królewska

Trasa Królewska obejmuje: Apartament Wielki i Królewski, Galeria Czterech Pór Roku, Nowa Izba Poselska, Galeria Wettynów, Pokoje Prezydenckie, Sala Senatorska, Obrazy Jana Matejki, Antyszambra, Galeria Porcelany

Apartament Wielki to sale reprezentacyjne: Sala Rady – sala posiedzeń Rady Nieustającej, pierwszego w Polsce stałego rządu, złożonego z króla, 18 senatorów i 18 posłów; Sala Wielka – miejsce ceremonii dworskich i zgromadzeń, gdzie odbywały się także uczty, bale, koncerty i przedstawienia teatralne; Sala Rycerska – poświęcona uczczeniu osób zasłużonych dla ojczyzny, i Sala Tronowa – z odtworzonymi srebrnymi, haftowanymi orłami na zaplecku tronu. Całość uzupełniają mniejsze, aczkolwiek wyjątkowe pomieszczenia jak Pokój Marmurowy – ze słynnymi portretami królów Polski, Galeria Owalna czy Antyszambra.

Apartament Królewski to pomieszczenia mieszkalne Króla. Poza Pokojem Sypialnym, Garderobą i Gabinetem Króla oraz Salą Audiencjonalną znajduje się tu również słynny Pokój Canaletta – z kolekcją wedut, Kaplica, Pokój Zielony oraz Pokój Żółty, w którym odbywały się słynne czwartkowe obiady. Pomieszczenia wypełniają odzyskane i odrestaurowane pamiątki oraz niezwykła kolekcja dzieł sztuki, głównie obrazów i rzeźb.

Zamek Królewski za panowania ostatniego polskiego monarchy przeżywał okres największej świetności, kiedy to „prastara siedziba królów polskich” została przebudowana i zamieniona na reprezentacyjną rezydencję monarszą, uwzględniającą estetyczne i ideologiczne koncepcje europejskiego oświecenia. Późniejsze losy Zamku, a zwłaszcza kolekcji dzieł sztuki króla Stanisława Augusta oraz wyposażenia wnętrz zamkowych z okresu stanisławowskiego, były niezwykle burzliwe. Na początku XIX wieku książę Józef Poniatowski, spadkobierca kolekcji Stanisława Augusta, sukcesywnie wyprzedawał zbiory na pokrycie długów swoich i stryja. W 1809 roku odsprzedał wyposażenie Zamku Królewskiego Fryderykowi Augustowi, księciu warszawskiemu.

W 1815 roku prawo własności Zamku Królewskiego i jego wyposażenia przejął – jako król polski – car Aleksander I. W 1832 roku w ramach represji po powstaniu listopadowym część sal zamkowych została zniszczona, inne mocno przearanżowano, a najcenniejsze dzieła sztuki – w tym weduty Warszawy Canaletta, obrazy pędzla Marcella Bacciarellego i rzeźby dłuta Andrégo Le Bruna – wywieziono do Rosji, a ich miejsce zajęły symbole władzy carskiej.

W 1914 roku, wraz z wybuchem I wojny światowej, zaborcze władze rosyjskie urządziły w Bibliotece Królewskiej koszary, zaś w dzisiejszej Galerii Owalnej szpital polowy. Do sierpnia 1915 ewakuujące się pod naciskiem Niemców wojska rosyjskie wywiozły znaczne ilości mienia zamkowego – historyczne mobilia i sprzęty użytkowe wypełniły 800 skrzyń. Na swoim miejscu pozostały jedynie marmurowe rzeźby, Chronos i Sława w Sali Rycerskiej oraz Apollo i Minerwa w Sali Wielkiej. 5 sierpnia 1915 do Warszawy wkroczyły wojska niemieckie, a Zamek został urzędową siedzibą generała-gubernatora Hansa von Beselera.

11 listopada 1918 roku, w symbolicznym dniu odzyskania przez Polskę niepodległości, na Zamku Królewskim wywieszono biało-czerwoną chorągiew, sam Zamek zaś w okresie dwudziestolecia międzywojennego stał się areną najważniejszych wydarzeń rangi państwowej i międzynarodowej, tu bowiem znajdowały się rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz urzędy obsługujące działalność głowy państwa: Kancelaria Cywilna i Gabinet Wojskowy. W 1919 roku tymczasowo mieściły się tu także mieszkanie i biura premiera Ignacego Jana Paderewskiego.

W zamkowych wnętrzach zamieszkiwali również wybitni przedstawicieli kultury polskiej, między innymi Stefan Żeromski i Stanisław Przybyszewski.

Zamek Królewski pełnił zarazem funkcje muzealne. Na mocy traktatu ryskiego z 1921 roku  do Zamku Królewskiego powróciło ponad 2 tysiące dzieł sztuki. Lata 20. i 30. XX wieku to czas przywracania Apartamentom Wielkiemu i Królewskiemu wyglądu z czasów doby stanisławowskiej, w dużej mierze poprzez ponowne wkomponowanie w ich przestrzeń rewindykowanych obrazów, rzeźb, mebli i innych dzieł sztuk zdobniczych. Ten żmudny proces miał na celu przywrócenie blasku i prestiżu dawnej rezydencji królów i Rzeczypospolitej, jednego z najważniejszych symboli odrodzonego państwa polskiego.

We wrześniu 1939 roku wskutek bombardowań lotniczych i ostrzału artyleryjskiego Zamek został doszczętnie zniszczony. W 1971 roku podjęto decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, a uroczyste udostępnienie obiektu publiczności miało miejsce 31 sierpnia 1984 roku.

Restytuowany Zamek jest wybitnym dziełem konserwatorskim – częściowo jedynie autentycznym, jednak w pełni wiarygodnym, odpowiadającym konserwatorskiej maksymie conservare est novam vitam dare (konserwacja jest dawaniem nowego życia). Choć zawiera elementy pochodzące z epok wcześniejszych, jego zasadnicza bryła jest dziełem wczesnego baroku i nadaje mu charakter pałacu miejskiego, poprzez odpowiednio wyważone proporcje i akcenty architektoniczne ściśle związanego z panoramą Warszawy.

Zamek jest też efektem wieloletnich starań podejmowanych konserwatorów, historyków sztuki, muzealników, często wbrew politycznym oporom władz, a także wynikiem zbiorowego wysiłku – do 1980 roku jego odbudowa finansowana była dzięki ofiarności Polaków w kraju i na uchodźstwie, zaś w skład jego wyposażenia weszły liczne dary rzeczowe od osób prywatnych, instytucji i rządów.

Sale Sejmowe

Od XVI wieku miejsce obrad Sejmu Rzeczypospolitej. Możemy zwiedzić Dawną Izbę Poselską w przyziemiu oraz na pierwszym piętrze Nową Izbę Poselską i Salę Senatorską, w której w 1791 roku uchwalono Konstytucję 3 maja.

Sale Sejmowe usytuowane są w skrzydle zachodnim na pierwszym piętrze. Już w drugiej połowie XVII wieku znalazła się tu Nowa Izba Poselska, przeniesiona z parteru skrzydła od strony Wisły, a za Augusta III - także Sala Senatorska

Nowa Izba Poselska – do roku 1792 w tej Sali obradowała niższa izba polskiego sejmu. Posłowie zasiadali w amfiteatralnie ustawionych ławach, na środku stał fotel przeznaczony dla marszałka. Obecna dekoracja to złocone stiuki w formie panopliów i alegoryczne supraporty. Na ścianach wiszą portrety monarchów z dynastii saskiej i ich małżonek, a także hetmanów z I poł. XVIII w. Podziwiać możemy meble saskie i porcelanę ze zbiorów Augusta III. Na jednej ze ścian wisi okazały obraz przedstawiający manewry wojsk polskich, saskich i litewskich na Czerniakowie pod Warszawą w 1732 r. Wnętrze usytuowane zostało w miejscu dwukondygnacyjnej Sali Poselskiej, zniszczonej po powstaniu listopadowym.

Pokój Wstępowy Nowej Izby Poselskiej pełnił funkcję antyszambry. Zdobią go portrety osobistości czasów saskich, a wyposażenie stanowią komody, porcelana i zegar szafowy z dekoracją chińską.

Galeria Warty – oraz Pokoje Konferencjonalne  - pomieszczenia w bezpośrednim sąsiedztwie Sali Senatorskiej, pełniące rolę  przedpokojów dla straży marszałkowskiej, która pełniła tu wartę. W jedną ze ścian Galerii Warty wmurowano tablicę upamiętniającą uchwalenie Konstytucji 3 Maja.

Sala Senatorska należy do najwspanialszych sal Zamku. W niej uchwalono Konstytucję 3 maja 1791 roku. Po upadku powstania listopadowego dekorację sali zniszczono. Obecnie odbudowano ją na podstawie rysunków przedstawiających wygląd tego pomieszczenia sprzed okresu zniszczenia. Oryginalny jest fotel królewski oraz fragmenty dekoracji zaplecka i baldachimu tronowego. Dekorację tronu zrekonstruowano według projektu Andrzeja Grzybowskiego, a dekorację malarską sali wykonał Andrzej Bertrandt. Układ foteli i krzeseł dla senatorów i ministrów odtworzono ściśle według obowiązującego ceremoniału obrad sejmu polskiego.